The rise and fall of American Horror Comics
Όσοι από εσάς συλλέγετε κόμικς εδώ και καιρό, θα έχετε σίγουρα προσέξει το logo που κοσμεί τα περισσότερα παλιά αμερικάνικα κόμικς στο δεξί πάνω μέρος του εξωφύλλου με τα λόγια «''Approved by the Comics Code Authority». Το είχατε φανταστεί ότι αυτό το φαινομενικά αθώο λογότυπο κόντεψε να αφανίσει δια παντως τα αμερικάνικα κόμικς και σίγουρα κατάφερε να επιφέρει ένα μόνιμο και ισχυρό πλήγμα στην ποιότητα τους?
Αυτό το λογότυπο δεν θα υπήρχε ποτέ αν δεν υπήρχε μια ομάδα αμερικανικών κόμικς στις αρχές της δεκαετίας του 50 που απείλησε τα ηθικά στανταρντς της Μακαρθιστικης Αμερικής. Αυτά τα κόμικς ήταν τα “Crime” και “Horror” κόμικς. Ήταν κόμικς τα οποία διαβάζονταν από μικρούς και μεγάλους. Ήταν κόμικς που είχαν μπόλικη φαντασία και καθόλου όρια. Πάνω από όλα, ήταν ΚΑΛΑ ΚΟΜΙΚΣ!!
Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή…
Στην μεταπολεμική Αμερική κάποια πράγματα είχαν αλλάξει. Οι ατομικές βόμβες στην Ιαπωνία κάπνιζαν ακόμα. Ο αμερικανικός λαός έλπιζε σε ένα καλύτερο μέλλον… Το ίδιο ίσχυε και για τους εκδότες των κόμικς, αλλά αυτοί ήταν νευρικοί. Ο πόλεμος είχε δώσει μπόλικο υλικό και μπόλικους κακούς για να κρατάνε τους υπέρ-ηρωες των κόμικς απασχολημένους… Οι υπέρ-ηρωες τώρα απλά έπρεπε να ασχοληθούν με το νοικοκυριό... Για να μην πέσουν οι πωλήσεις στο ήδη κορεσμένο από υπέρ-ηρωες περιβάλλον, έπρεπε να βρεθούν καινούργιες ιδέες και θέματα. Ένα ωραίο μεσημεριανό, κάποιοι εκδότες παρατήρησαν ότι οι απαντήσεις βρίσκονταν μέσα στις εφημερίδες που διάβαζαν καθώς έτρωγαν το μπέικον τους. Αν υπήρχαν κόμικς που είχαν σαν θεματολογία εγκλήματα, και μάλιστα αληθινά εγκλήματα, οι ιστορίες δεν θα στέρευαν ποτέ. Έτσι γεννήθηκε το πρώτο crime κόμικ, το “Crime Does Not Pay”. Δεν ήταν και ότι καλύτερο, αλλά τράβηξε την προσοχή και των άλλων εκδοτών. Οι crime τίτλοι άρχισαν να φυτρώνουν σαν μανιτάρια. Ο συνδυασμός της δίψας του κοινού για βία και οι ιστορίες γνωστών εγκληματιών που είχαν τραβήξει τα φώτα της δημοσιότητας ήταν συνταγή για επιτυχία.
Αυτό που χαρακτήριζε τα πρώτα αυτά κόμικς ήταν η βία. Και μάλιστα η υπερβολική βία. Και όχι μόνο στα εξώφυλλα, αλλά και μέσα στις ιστορίες οπού η βία ήταν ακόμα πιο ωμή και γραφική. Οι εκδότες έδιναν στο κοινό αυτό που ζητούσε. Ένας από τους καλυτέρους σχεδιαστές εκείνης της εποχής που ήταν γνωστός για τα γραφικά του εξώφυλλα ήταν ο Charles Biro. Η βία αυτών των κόμικς ήταν πολύ πιο διαφορετική από αυτή που έβλεπες στα κόμικς με τους υπέρ-ηρωες. Εκείνη ήταν φανταστική βία, ενώ αυτή ήταν ρεαλιστική και πέρα για πέρα αληθινή, ιδιαίτερα όταν βασίζονταν σε αληθινά γεγονότα. Μπορούμε να πούμε ότι κάποια από αυτά τα κόμικς πρέπει να προκάλεσαν εφιάλτες στα παιδάκια που τα διάβαζαν.
Τα crime κόμικς πουλούσαν σαν τρελά. Το “Crime Does Not Pay” ξεπέρασε το ένα εκατομμύριο πωλήσεις σε κάθε τεύχος. Στα κόμικς αυτά είχες την ευκαιρία να δεις σκηνές βίας που με τίποτα δεν θα έβλεπες στον σκληρά λογοκριμένο κινηματογράφο της εποχής. Οι εκδότες αποφάσισαν να δώσουν στο λαό αυτό που ζητούσε. Πιο πολύ βία, πιο πολύ σασπένς, πιο πολλές Ξανθιές με τα μπούτια έξω και λάγνο ύφος. Και μην ξεχνάτε… Δεν έχει μπει καλά καλά η δεκαετία του 50. Μίλησε κανείς για Pleasantville? Σιγά σιγά, οι εκδότες και οι σχεδιαστές άρχισαν να ξεπερνάνε και τα τελευταία όρια. Η πορνεία, τα ναρκωτικά, μπήκαν και αυτά στη θεματολογία των κόμικς.
Το κομικ που ξεπέρασε όλα τα αλλά στον τομεα αυτό ήταν το “True Crime”. Ήταν κυριολεκτικά άπαιχτο. Το γεγονός ότι αυτό το κομικ βρισκόταν στα ράφια δίπλα δίπλα με το τελευταίο τεύχος του Donald Duck βοήθησε στο να μην υποψιαστούν τίποτα οι γονείς. Τουλάχιστον όχι αμέσως… Μια ιστορία που άφησε εποχή είναι η “Murder, Morphine and Me” από το δεύτερο τεύχος. Ήταν η ιστορία μιας χρηστριας ναρκωτικών που πέφτει στα χέρια της μαφίας και βασανίζεται για να αποκαλύψει πληροφορίες.
Σε μια σκηνή που άφησε εποχή, ο δράστης μπήγει μια βελόνα στο ορθάνοιχτο μάτι της πρωταγωνίστριας.
Ήταν φανερό πια ότι τα crime κόμικς είχαν πια ξεφύγει από τα απλά εγκλήματα. Άλλωστε ο κόσμος είχε διαβάσει για αυτά στις εφημερίδες και ήθελε κάτι καινούργιο, με πιο πολύ βία και φαντασία. Έτσι έκαναν σιγά σιγά την εμφάνιση τους και τα Horror κόμικς. Εκείνη την εποχή οι περισσότερες εκδοτικές εταιρίες είχαν μυριστεί το χρήμα και είχαν ήδη αρχίσει την έκδοση crime και Horror τίτλων. Άλλες καινούργιες εκδοτικές εμφανίστηκαν μόνο και μόνο για να βγάλουν Horror κόμικς. Τα εξώφυλλα είχαν πια ξεφύγει, και φαντάζομαι ότι ήδη κάποιοι ανήσυχοι γονείς αναρωτιόντουσαν τι ακριβώς συμβαίνει.
Παρόλα αυτά υπήρχαν και κάποιες εκδοτικές που δεν είχαν παρασυρθεί στην φρενίτιδα της βίας και του εγκλήματος. Μια τέτοια χαρακτηριστική εταιρία ήταν η Educational Comics, του Max Gaines. Ο Gaines ήταν γιος αυστηρών Πρώσων μεταναστών που πίστευε στον παιδαγωγικό χαρακτήρα των κόμικς. Έτσι επέμενε σε σειρές σαν το “Picture Stories From The Bible” το οποίο γνώριζε την επιτυχία. Ο Max είχε ένα γιο τον Bill τον οποίο μεγάλωνε με αυστηρά παιδαγωγικό τρόπο. Ένα απόγευμα στην λίμνη Placid ο πατέρας Gaines πηρέ το γιο του και τον μικρότερο αδερφό του για βαρκάδα. Ένα ταχύπλοο τράκαρε την βάρκα σκοτώνοντας τον Max και τον μικρότερο αδερφό του Bill. Αυτό το τραγικό ατύχημα οδήγησε στην δημιουργία της πιο επιτυχημένης εκδοτικής εταιρίας Horror κόμικς όλων των εποχών.
Η μητέρα του Bill τον ανάγκασε να αναλάβει την εκδοτική εταιρία του πατέρα του. Υπήρχε όμως ένα πρόβλημα… Ο Bill Gaines μισούσε τα κόμικς… Ο Bill ανακάλυψε μια εταιρία βουτηγμένη στα χρέη. Έπρεπε να γίνει κάτι δραστικό για να σωθεί. Ο Bill άρχισε να διαβάζει κόμικς για να καταλάβει την αγορά, και το θαύμα έγινε. Τα αγάπησε! Αμέσως κατάλαβε ότι το μέλλον βρισκόταν στα crime & horror κόμικς, και σταμάτησε τους παλιούς τίτλους του πατέρα του. Άρχισε και αυτός να εκδίδει crime τίτλους σαν το “Crime Patrol” και “War Against Crime”. To Educational μετατράπηκε σε Entertainment και η εταιρία έγινε πια γνωστή ως EC Comics.
O Bill κράτησε στην εταιρία τον σχεδιαστή Johnny Craig που είχε προσληφθεί από τον πατέρα του. Σύντομα στην ομάδα προστεθήκαν οι Al Feldstein και Harvey Kurtzman. Για πολλούς αυτοί οι σχεδιαστές αποτελούν την αγία τριάδα των Horror κόμικς. Οι αλλαγές φάνηκαν αμέσως. Οι crime ιστορίες στα κόμικς της EC ήταν πιο ώριμες, πιο φανταστικές και πιο έξυπνες από τις καθαρά σπλατεριες των άλλων τίτλων της αγοράς. Τα κόμικς της EC που αποτελέσαν την ναυαρχίδα για αυτές τις πιο ώριμες crime ιστορίες ήταν τα “Crime Suspenstories” και “Shock Suspenstories”.
Χαρακτηριστικά που έκαναν τις ιστορίες της EC να ξεχωρίζουν, ήταν ότι πολλές φορές περνούσαν κοινωνικά μυνηματα. Και όχι μόνο ηθικά διδάγματα για καλά παιδιά, αλλά πολύ ρεαλιστικά μυνηματα που ανταποκρινονταν στην πραγματικότητα της σύγχρονης εποχής. Πολλές φορές αυτά τα μυνηματα ήταν ταμπού για την τότε αμερικάνικη κοινωνία. Θέματα ρατσισμού και πολιτικών πεποιθήσεων αποτελούσαν ψωμοτύρι για την EC. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ιστορία “The Patriots” από το δεύτερο τεύχος του “Shock Suspenstories”.
Στην ιστορία αυτή, κατά την διάρκεια μιας παρέλασης στρατιωτών που μόλις αφήχθησαν από την Κορέα, το πλήθος ξυλοκοπάει μέχρι θανάτου έναν από τους θεατές. Όταν η γυναίκα του θύματος βρίσκει τον άντρα της νεκρό, ουρλιάζει στο πλήθος γιατί το κάνανε. Αυτοί απαντάνε ότι δεν έβγαλε το καπέλο του όταν πέρασε η αμερικανική σημαία και ότι πρέπει να ήταν κομμουνιστής. Η γυναικά απάντησε με λυγμούς ότι δεν μπορούσε να τη δει επειδή τυφλώθηκε όταν μια οβίδα έσκασε μπροστά του. Ήταν και αυτός στρατιώτης στην Κορέα… Τέτοιες ιστορίες στην Αμερική του Μακαρθι ήταν σπάνιο φαινόμενο για κομικ. Άλλο παράδειγμα είναι η κλασσική ιστορία με την Κου Κλουξ Κλαν και την σχέση μιας λευκής γυναικάς με έναν μαύρο νεαρό.
Και οι καθαρά Horror τίτλοι της EC ήταν ένας και ένας. Το μυστικό της επιτυχίας τους είναι ότι συνδύαζαν τον τρόμο με το μαύρο χιούμορ και την ειρωνεία. Δεν έπαιρναν τον εαυτό τους στα σοβαρά, αλλά φρόντιζαν να παρέχουν στο κοινό αυτό που υποσχόταν το όνομα της εκδοτικής. Entertainment!! Τα πιο γνωστά horror κόμικς της EC ήταν το “Haunt of FEAR”, “Vault of Horror”, και φυσικά το πασίγνωστο “Tales From The Crypt”.
Το “Tales From The Crypt” δεν νομίζω ότι χρειάζεται συστάσεις. Ήταν ο τίτλος στον οποίο όλοι οι ταλαντούχοι σχεδιαστές της EC ξεδίπλωναν το ταλέντο τους. Ακόμα και πολλά χρόνια μετά την εξαφάνιση του, είναι από τα πιο ποθητά και συλλεκτικά κόμικς. Πολλοί από εσάς το γνωρίζετε από την ομώνυμη τηλεοπτική σειρά από την δεκαετία του 80. Αυτό που ίσως δεν γνωρίζετε είναι ότι όλα τα επεισόδια της σειράς είναι adaptations και μεταφορές από ιστορίες του ομώνυμου κομικ, καθώς και άλλων τίτλων της EC.
Η EC λοιπόν έγινε πολύ γρήγορα η πιο πετυχημένη εκδοτική εταιρία στο χώρο. Υπήρχαν φυσικά και άλλοι αξιόλογοι τίτλοι στην αγορά. Τα κομικ της Atlas (μετέπειτα Marvel) ήταν εξίσου πετυχημένα. Και υπήρχαν κομικ σαν το “Eerie” που ακόμα και σήμερα διατηρούν την μαγεία τους.
Έχουμε φτάσει πια στα μέσα της δεκαετίας του 50, και τα crime & horror κόμικς βασιλεύουν στη Αμερική. Υπάρχουν κάποιες φωνές γονέων, αλλά δεν φαίνεται να απειλούν τα κόμικς. Το 1954 όμως βγαίνει ένα βιβλίο στην αγορά που θα τα αλλάξει όλα…
Το βιβλίο αυτό είναι το “Seduction Of the Innocent” του Εβραίου ψυχολόγου Dr Fredric Wertham. Ο Wertham είχε έρθει στην Αμερική έχοντας διαφύγει από τους Ναζί στην Γερμανία. Ήταν καλός στο επάγγελμα του και ήταν από τους πρώτους που είχαν ανοίξει γραφείο στο Harlem χρεώνοντας τους φτωχούς ασθενείς μόνο 25 σεντς. Σε μια μελέτη του για την παιδική βία παρατήρησε ότι οι περισσότεροι ασθενείς του διάβαζαν κόμικς. Αυτό οδήγησε στην έκδοση του βιβλίου που έχει σαν θέμα την αρνητική επιρροή των κόμικς για την δημιουργία βίαιης συμπεριφοράς στα παιδιά. Αυτό που δεν είχε καταλάβει ο καλός γιατρός ήταν ότι τότε ΟΛΑ τα παιδιά στην Αμερική διάβαζαν κόμικς, είτε αν ήταν καλοί μαθητές η αλητάμπουρες.
Το βιβλίο πούλησε εξαιρετικά καλά και ο συνδυασμός της πίεσης από τους γονείς καθώς και του ιδίου του γιατρού, οδήγησε την Αμερικάνικη Γερουσία να καλέσει στο εδώλιο τους εκδότες των κόμικς.
Στην Γερουσία καλέστηκαν να καταθέσουν αρκετοί εκδότες αλλά το testimony που έχει μείνει στην ιστορία είναι του Bill Gaines. O Wertham παράθεσε αρκετά παραδείγματα από κομικ της εποχής και έκανε δύσκολες ερωτήσεις στους εκδότες. Ένα από τα πειστήρια ήταν η ιστορία “Murder, Morphine and Me” καθώς και πολλά εξώφυλλα της εποχής. Στην ιστορία έχει μείνει ο διάλογος μεταξύ του Gaines και ενός μέλους της Γερουσίας σχετικά με το παρακάτω εξώφυλλο:
O Gaines ρωτήθηκε αν βρίσκει το εξώφυλλο καλόγουστο. Αυτός απάντησε ότι το έβρισκε καλόγουστο για ένα horror κομικ. Στην ερώτηση για το τι θα έβρισκε ως κακόγουστο, απάντησε ότι θα ήταν κακόγουστο αν φαινόταν το αίμα να στάζει από το κομμένο κεφάλι της κοπέλας. Η έλλειψη διπλωματίας του Gaines δεν τον έκανε αρεστό στην Γερουσία. Παρόλα αυτά η γερουσία δεν είχε την δύναμη να κάνει ban τα κόμικς οπότε η απόφαση ήταν η σύσταση στους εκδότες να βρουν ένα τρόπο για να στρώσουν τα κόμικς τους.
Full Testimony:
http://www.thecomicbooks.com/gaines.html
Μικρό το κακό θα πείτε, αλλά τα πράγματα ήταν αλλιώς. Σε πολλές πόλεις της Αμερικής σύλλογοι γονέων οργάνωσαν δημόσια καψίματα των βλαβερών αυτών κόμικς. Πολλοί παντοπώλες αρνηθηκαν να βάλουν αυτά τα κόμικς στα ράφια τους. Σε άλλες πόλεις, δήμαρχοι τα απαγόρεψαν τελείως. Αυτό ανάγκασε τους εκδότες να συμμορφωθούν και έτσι με την καθοδήγηση της πολιτείας συσταθηκε το «Comics Code Authority». Ο Gaines αρνηθηκε να συμμορφωθεί γιατί στον κώδικα υπήρχαν κανονισμοί του τύπου:
- Crimes shall never be presented in such a way as to create sympathy for the criminal, to promote distrust of the forces of law and justice, or to inspire others with a desire to imitate criminals.
- No comics shall explicitly present the unique details and methods of a crime.
- Policemen, judges, government officials, and respected institutions shall never be presented in such a way as to create disrespect for established authority.
- In every instance good shall triumph over evil and the criminal punished for his misdeeds.
- All scenes of horror, excessive bloodshed, gory or gruesome crimes, depravity, lust, sadism, masochism shall not be permitted.
- All lurid, unsavory, gruesome illustrations shall be eliminated.
- Inclusion of stories dealing with evil shall be used or shall be published only where the intent is to illustrate a moral issue and in no case shall evil be presented alluringly nor as to injure the sensibilities of the reader.
http://www.comicartville.com/comicscode.htm
Για τον Gainesδεν υπήρχε πια ελπίδα να γραφτεί ιστορία σασπένς με σενάριο της προκοπής, και οι σχεδιαστές θα κατέληγαν να φτιάχνουν απλή προπαγάνδα. Έτσι αναγκάστηκε να σταματήσει την έκδοση των κομικ του. Ευτυχώς για την ECκαι τους ταλαντούχους σχεδιαστές της, το περιοδικό MADστο οποίο αναγκάστηκαν να αφοσιωθουν έγινε το πιο πετυχημένο σατυρικό περιοδικό στην ιστορία της Αμερικής.
Και τα άλλα horrorκόμικς της εποχής αναγκάστηκαν το ένα μετά το άλλο να σταματήσουν την έκδοση τους. Όσα υιοθέτησαν τον κώδικα έχασαν το ενδιαφέρον του κοινού και οι πωλήσεις έπεσαν κατά εκατομμύρια. Εκείνη την κρίσιμη εποχή τα αμερικάνικα κόμικς πλην ελάχιστων εξαιρέσεων παραλίγο να εξαφανιστούν. Στην δεκαετία του 60 πήραν τα πάνω τους πάλι οι υπέρ-ηρωες οι οποίοι δίδασκαν στα παιδιά να είναι σωστοί πολίτες και σωστοί Αμερικάνοι. Οι πωλήσεις των κόμικς όμως ποτέ δεν πλησίασαν καν τις πωλήσεις της χρυσής εποχής. Οι ιστορίες ποτέ δεν ήταν ξανά τόσο συναρπαστικές…
Ευτυχώς υπάρχουν αυτά τα παλιά τεύχη για να μας θυμίζουν την χρυσή εποχή που δεν υπήρχαν όρια. Και οι συλλέκτες των pre-codehorrorcomic booksείναι συνήθως οι πιο φανατικοί και ανισσόροποι του χώρου!!
:hero: