Παραγωγή: Sakura Motion Picture Company
Σκηνοθέτης: Kihachiro Kawamoto
Διάρκεια:70 λεπτά
Είδος: Δράμα/Ιστορικό
Μια ταινία που είναι από τις πιο άγνωστες και αδικημένες αλλά και από τις πιο ποιοτικές, είναι η Shisha no Sho. Μην ψάξετε στο anidb ή στο Animenewsnetwork γιατί δεν την αναφέρει καθόλου. Λες και όσοι Ιάπωνες σπουδάζουν animation δεν ξέρουν τί σημαίνει η λέξη stop-motion. Όμως έχει πάρει βραβεία και έχει προβληθεί σε διεθνή φεστιβάλ, όπως στο Karlovy Vary, αλλά παραμένει άγνωστη.
Και ο λόγος: δεν είναι εμπορική και για αυτό ούτε και διαφημίζεται. Το ότι η οικονομική ενίσχυση προήλθε από διάφορες και αμέτρητες πηγές λέει πολλά. Οι τίτλοι τέλους κρατάνε σχεδόν 9 λεπτά αναφέροντας όλους τους συντελεστές, ενώ συμμετείχαν και αρκετοί γνωστοί ανιματέρ εκτός Ιαπωνίας.
Αυτά είναι τα λεγόμενα υποτιμημένα και άγνωστα anime.
H ταινία αυτή θεωρείται το magnum opus του Kihachiro Kawamoto και είναι μια από τις ελάχιστες ταινίες stop-motion μεγάλου μήκους με μαριονέττες, μιας και τέτοιες ταινίες τείνουν να αντικατασταθούν από τα φθηνότερα μοντέλα CGI από ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Όμως λίγες τεχνικές μπορούν να φτάσουν την εκφραστικότητα μιας μαριονέττας, εκτός ίσως από μια ζωντανή παράσταση. Κρίμα η τέχνη του κουκλοθεάτρου να υποκαθίσταται από χαμηλής ποιότητας καρτούν. Και η Ιαπωνία έχει να επιδείξει μοναδικό έργο σε αυτόν τον τομέα.
Δείχνει την παρερμηνεία και την παρεξήγηση που κυριαρχεί στο χώρο των anime, ιδίως εκ μέρους των θεατών που προτιμούν τις εμπορικές σειρες, αγνοώντας, σκόπιμα πολλές φορές, άλλες υπέροχες πτυχές αυτού του μέσου καλλιτεχνικής έκφρασης, εμποδίζοντας αναπόφευκτα και τη διάδοσή του (η Ιαπωνία δεν είναι η μόνη εξαίρεση). Πόσο μάλλον όταν ο σκηνοθέτης είναι ένας από τους πλέον κορυφαίους ανιματέρ στη χώρα του, έχοντας ταξιδέψει και εργαστεί από την Κίνα μέχρι τη Τσεχοσλοβακία. Κρίμα να υπάρχει και ακόμα χειρότερο να προωθείται τέτοια άγνοια.
Υπόθεση:
Βρισκόμαστε στη μεσαιωνική Ιαπωνία στην εποχή της Nara (710-784 μ.Χ.). Είναι η εποχή που ο Βουδισμός μέσω της Κίνας κάνει τα πρώτα του βήματα στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα της χώρας. Η Iratsume, κόρη της διακεκριμένης οικογένειας των Fujiwara, δίνει όρκο να αντιγράψει 1000 χειρόγραφα βουδιστικών κειμένων και συγκεκριμένα των Amida Sutra. Αφού ολοκληρώνει το έργο της στη διάρκεια της Χειμερινής Ισημερίας, καταπονημένη από το επίπονο έργο, οραματίζεται ξαφνικά την όψη του Βούδα στο ιερό όρος Futakami. Αγνοώντας τη δριμεία θύελλα βγαίνει από το ανάκτορο και σε μια κατάσταση μέθης οδηγείται σε ένα ναό, αλλά επειδή με την είσοδό της βεβηλώνει την ιερότητα του χώρου, αναγκάζεται να μείνει εκεί μέχρι να εξαγνιστεί.
Όμως το πρόσωπο του Βούδα που ονειρεύτηκε δεν είναι άλλο από το φάντασμα του πρίγκηπα Otsu, που συγχέει την Iratsume με μια μακρινή θεία της, τη Mimimo no Toji. Ο Otsu είχε πέσει θύμα δολοπλοκιών και λίγο πριν την εκτέλεσή του αντίκρυσε το βλέμα της που αποτυπώθηκε βαθιά μέσα του. Ως φάντασμα αρνείται να βρει τη γαλήνη και περιφέρεται στον άνω κόσμο αναζητώντας τη Μimimo και επιθυμώντας να του κάνει ένα παιδί που θα έχει το όνομά του.
H Iratsume από την άλλη εσφαλμένα νομίζει πως ο Otsu είναι ο ίδιος ο Βούδας και όποτε την πλησιάζει ψέλνει τους ύμνους των Amida Sutra ώστε να φθάσει στο επίπεδο της βουδιστικής πεφώτισης, του satori. Όμως το φάντασμα που είναι δεμένο με τα γηϊνα αποφεύγει να την πλησιάσει και αυτό επαναλαμβάνεται συνεχώς.
Μέχρι που η Iratsume αποφασίζει να υφάνει ένα χιτώνα ώστε το φάντασμα να μην κρυώσει το χειμώνα. Πάνω σε αυτό το χιτώνα υφαίνει ένα λεπτομερές mandala.
Το τέλος της ταινίας είναι αμφιλεγόμενο. Η Iratsume δακρυσμένη εγκαταλείπει το χιτώνα με το μεγαλόπρεπα σχεδιασμένο mandala και βγαίνει από την απομόνωση του ναού.
Ο σκηνοθέτης δήλωσε πως η ταινία αυτή έγινε για να απαλύνει τις ψυχές των ανθρώπων που χαθήκαν στους πρόσφατους πολέμους. Και πράγματι η ταινία χρησιμοποιεί βουδιστικά αλλά και αντι-πολεμικά μυνήματα και προσπαθεί να δείξει τους κινδύνους που ενυπάρχουν τόσο στην προσήλωση στην ύλη και στην ευτυχία του παρελθόντος όσο και στην πνευματική λύτρωση.
Θα πρέπει αντί αυτού να επικεντρωνόμαστε στη στιγμή και να προσπαθούμε να βρούμε την ομορφιά εκεί. Το ότι το mandala παραμένει στο τέλος ανυψώνει την αφήγηση και την κάνει να υπερβεί τα όρια της ταινίας.
Το νόημα της ταινίας σχετίζεται με τη βουδιστική διδασκαλία όπου υπάρχουν 4 βάσανα: Γέννα, Αρρώστια, Γήρας, Θάνατος. Επιπλέον 4 βάσανα είναι: να συναντάς ενοχλητικούς ανθρώπους, να χωρίζεις από ένα αγαπημένο σου πρόσωπο, να μην αποκτάς αυτά που επιθυμείς και τέλος τα βάσανα του σώματος και του νου. Για να γλιτώσεις από αυτά τα βάσανα πρέπει να φθάσεις το επίπεδο του satori.
Κάτι παρόμοιο πραγματεύτηκε ο Kawamoto στην ταινία 'The Travel' που έγινε για τα θύματα της σοβιετικής εισβολής το 1968 στη Τσεχοσλοβακία.
Ότι και να πω για την ταινία είναι περιττό. Το animation είναι εκπληκτικό και ποτέ οι κούκλες δεν ήτανε τόσο εκφραστικές. Μοιάζουν με τις ιαπωνικές ζωγραφιές Yamato-e. Η κίνηση των μαλλιών της κούκλας στον άνεμο είναι μοναδική. Όλη η ταινία είναι άριστα σκηνοθετημένη και δείχνει τι θα μπορούσε να πετύχει ο σκηνοθέτης αν είχε περισσότερη οικονομική ευχέρεια. Οι χαρακτήρες και ο τρόπος που μιλούν είναι και αυτοί άριστοι. Σε αυτό βοηθάνε και οι ηθοποιοί που δανείζουν τις φωνές τους στους χαρακτήρες μιας και είναι αρκετά γνωστά ονόματα.
Μόνο πρόβλημα είναι πως αν και επιβλητική ταινία, είναι αρκετά αργή, αλλά είπαμε μιας και για να δεις τέτοιες ταινίες που δεν είναι mainstream και δεν ακολουθούν αφήγηση fast-food, απαιτείται υπομονή και συγκέντρωση, δεν νομίζω να είναι σημαντικό εμπόδιο ο αργός ρυθμός. Αλλά σαν αντάλλαγμα έχει να προσφέρει ένα φιλοσοφημένο μύνημα που δεν νομίζω να βρείτε σε πολλά anime.
Η ταινία αφήνει μερικά τμήματα του σεναρίου ανολοκλήρωτα ώστε ο θεατής να μπορεί να βγάλει συμπεράσματα μόνος του.
Είναι από τις λίγες και ποιοτικές ταινίες stop-motion και ίσως να μοιάζει λίγο περίεργο που μπαίνει εδώ ανάμεσα σε εμπορικότερους τίτλους. Αλλά μιας και έχουμε το internet και τέτοιες ταινίες δεν είναι πλέον προνόμιο των ολίγων και επειδή στην Ελλάδα φεστιβάλ του ASIFA δεν λαμβάνει προς το παρόν μέρος, ας μπει εδώ για να προσφέρει μια άλλη άποψη για τα anime που δυστηχώς υποσκάπτεται από τους γνωστούς εμπορικούς τίτλους και σιγά τώρα μη σχετίζουμε τα cartoon των παιδικών μας αναμνήσεων με τέτοια πράγματα που απευθύνονται σε μεγάλους.
Υπάρχει σε torrent ή και σε φθηνό DVD και αν σας αρέσει το stop-motion και ιδίως αυτό που δείχνει ένα σημαντικό μέρος της ιαπωνικής παράδοσης, δεν πρέπει να τη χάσετε.
Ιστιοσελίδες:
Twitch - Review of KihachirβˆšΒ¥ Kawamoto’s Shorts and Book of the Dead
http://www.midnighteye.com/interviews/kihachiro_kawamoto.shtml
Midnight Eye review: The Book of the Dead (Shisha no Sho, 2005, director: Kihachiro KAWAMOTO)