Μιας και το anime.gr ασχολείται με anime, δηλ. animation από Ιαπωνία, ένας κλάδος του που δυστηχώς δεν έχει την προσοχή που του αξίζει εντός -και πόσο μάλλον εκτός- Ιαπωνίας είναι το stop-motion animation με μαριονέττες.
Και πλέον ο πιο αντιπροσωπευτικός εκπρόσωπος του σήμερα στη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, δεν είναι άλλος από τον Kihachiro Kawamoto. Για να καταλάβετε σε πόσο υψηλή εκτίμηση τον έχουν στη χώρα του, είναι ο πρόεδρος της Ιαπωνικής Ένωσης Ανιματέρ, θέση που του ανατέθηκε το 1989, μετά το θάνατο του προηγούμενου προέδρου, του Osamu Tezuka.
για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το άτομό του εδώ:
http://www.100meterfilms.com/bookdead_director.html
και για μια αποκαλυπτική συνέντευξη εδώ:
http://www.midnighteye.com/interviews/kihachiro_kawamoto.shtml
ο δικτυότοπος με την συνέντευξη έχει και άλλες συνεντεύξεις γνωστών Ιαπώνων σκηνοθετών ταινιών και animation και κριτικές ταινιών, οπότε δε χάνετε να του ρίξετε μια ματιά, ιδίως αν ενδιαφέρεστε για την ιαπωνική κουλτούρα.
Τώρα ίσως σκεφτείτε πως αυτά είναι για κουλτουριάρηδες και ανώτερα κλιμάκια και ότι σας σνομπάρω. Και όντως θα μπορούσα να το κάνω, αν τα κρατούσα όλα αυτά για τον εαυτό μου και δεν αφιέρωνα τον υπερπολύτιμο χρόνο μου μοιραζόμενος τις εμπειρίες μου με τα μέλη του forum. Δε φτάνει που μας σνομπάρουν οι άσχετοι με το animation που το θεωρούν κάτι για τα παιδάκια του δημοτικού και του νηπιαγωγείου, σνομπαριζόμαστε και μεταξύ μας....:Ρ Κάποιοι θα σκέφτονται (λέμε τώρα) "σιγά τώρα μη βλέπω κοριτσίστικα και κουλτουριάρικα και φλώρικα, ας βολευτώ με βία, δράση, σεξ και αίμα στις ταινίες μου (μη με αποπάρουν και οι γνωστοί μου)" Όμως αν δεν υπήρχαν αυτά δε θα υπήρχαν ούτε και αυτά με βία, σεξ και αίμα. Και αν δεν υπήρχε η κλασσική μουσική δεν θα υπήρχαν ούτε τα διάφορα άλλα είδη που ξεφυτρώνουν και προωθούνται σα μανιτάρια.
Ας αρχίσω με μια ρήση. Ο μεγάλος Τσέχος σκηνοθέτης Jiri Trnka, ο λεγόμενος και Ντίσνεϋ της Ανατολής, είχε πει: ''Τα καρτούν είναι περιοριστικά, οι καρτουνικοί τύποι πρέπει να βρίσκονται συνέχεια σε κίνηση. Οι κούκλες έχουν ζωντανή παρουσία".
"Απ'την αρχή της καριέρας μου ακολούθησα το είδος του λυρικού φιλμ. Οι δυνατότητες που προσφέρει το φιλμ με κινούμενες κούκλες είναι στην κυριολεξία απέραντες. Μπορούν να εκφραστούν θέματα με μεγαλύτερη ευρύτητα και δύναμη, εκεί που η ρεαλιστική έκφραση της κινηματογραφικής εικόνας προβάλλει εμπόδια αξεπέραστα."
(παρμένο αυτολεξεί από το βιβλίο του Γ.Βασιλειάδη Animation: ιστορία και αισθητική του κινουμένου σχεδίου)
Όσοι δεν γνωρίζετε τον Ουώλτ Ντίσνεϋ πάτε για πληροφορίες εδώ....ουπς μπερδεύτηκα...όσοι δεν γνωρίζετε τον Jiri Trnka πάτε για πληροφορίες εδώ:
http://www.awn.com/mag/issue5.04/5.04pages/dutkatrnka.php3
Ο Kihachiro Kawamoto λοιπόν δεν θα μπορούσε να μάθει (και να εφαρμόσει) την τεχνική του stop-motion animation από κανέναν άλλον παρά το μαιτρ του είδους Jiri Trnka, όπως φυσικά και από τον Tadahito Mochinaga, τον άνθρωπο που έφερε το stop-motion animation στην Ιαπωνία.
Έχοντας ήδη δύο ταινίες μεγάλου μήκους στο ενεργητικό του, τις Rennyo and His Mother (Rennyo To Sono Haha) (1981) και Book of the Dead (Sheisha no Sho) (2005), σκηνοθέτησε και δημιούργησε και stop-motion για τη σειρά Romance of the Three Kingdoms, όπως και διαφημίσεις, για την ιαπωνική κρατική τηλεόραση. Δεν έχω δει ακόμα τις ταινίες μεγάλου μήκους οπότε απλά τις αναφέρω. Ωστόσο οι ταινίες μικρού μήκους που είδα μου άφησαν τις καλύτερες των εντυπώσεων και καθιστούν τον Kawamoto ως έναν από τους κορυφαίους δημιουργούς animation παγκοσμίως. Δείγμα της εκτίμησης αυτής είναι και η παραγωγή της ταινίας Winter Days το 2003 όπου συνεργάστηκαν γνωστοί ανιματέρ από όλη την υφήλιο (π.χ. Yuri Norstein, Raoul Servais, Alexander Petroff) συνεισφέροντας από δύο λεπτά ο καθένας στην ταινία. Ο Trnka τον ενθάρρυνε να συνεχίσει το έργο του και να αντλήσει θέματα από την πλούσια ιαπωνική παράδοση και λαογραφία, κάτι που είχε κάνει και ο ίδιος με τη σλαβική -και συγκεκριμένα τσέχικη- παράδοση.
Όσοι λοιπόν έχετε δει κάποια από τα έργα του Trnka, θα αναγνωρίσετε κάποια
στοιχεία του και στα έργα του Kawamoto. Ο λυρισμός και στους δύο είναι χαρακτηριστικό στοιχείο. Επίσης στα πρώτα του έργα ο Kawamoto εφάρμοσε και την τεχνική cut-out για λόγους καλύτερης εικαστικής έκφρασης, κάτι που ωστόσο δεν ακολούθησε και στα μεταγενέστερα έργα του. ΄Αλλες επιρροές του είναι επίσης το θέατρο Kabuki και Noh και το κουκλοθέατρο bunraku.
Γενικά "ο Kawamoto συμπηκνώνει και ξεκαθαρίζει από κάθε τι το περιττό το στυλιζάρισμα των στοιχείων της ιαπωνικής τέχνης και κουλτούρας στα έργα του. Διαπρέπει στην εκφραστικότητα των καυτών συγκινήσεων και της έντασης με τις κούκλες του, καθώς και στη σύνθεση των προσώπων με τα δισδιάστατα ντεκόρ, όπου τα φυσικά στοιχεία όπως το νερό και η φωτιά ζωντανεύουν με έξοχο τρόπο. Ο θεατής μπορεί ακόμα να αντιληφθεί και να νιώσει "αρώματα" ακούγοντας ταυτόχρονα μια σαγηνευτική ιαπωνική μουσική." (προαναφερθέν βιβλίο)
Για τα έργα μικρού μήκους πληροφορίες μπορείτε να βρείτε εδώ:http://www.100meterfilms.com/bookdead_shortlist.html
και
http://www.midnighteye.com/features/beyond_anime.shtml
Οι ταινίες μικρού μήκους βγήκαν και σε συλλεκτικό DVD και τις παρουσιάζω περιληπτικά παρακάτω:
1. Breaking of Branches is forbidden (1968, 14 λεπτά). Η πρώτη ταινία του και μόνη που γυρίστηκε σε 16 mm. Όλες οι άλλες γυρίστηκαν σε 35 mm. Ένας μοναχός αναλαμβάνει τη φύλαξη μια κερασιάς αλλά όταν δύο ταξιδιώτες βάζουν το δέντρο στο μάτι και προσφέρουν στο φύλακα σάκε, τα πάντα αλλάζουν. Από τις αστείες ταινίες και μια καλή εισαγωγή στο έργο του δημιουργού.
2.Anthropo-cynical farce (1970, 8 λεπτά). Πειραματικό animation. Η γλώσσα ομιλίας είναι η Γαλλική και δείχνει μια πίστα κυνοδρομιών όπου το κοινό δέχεται κατηγορίες από τον υπεύθυνο πως αυτή η δραστηριότητα που κάνει, δηλ. να στοιχηματίζει, δεν το κάνει διαφορετικό από τα σκυλιά που τρέχουν. Το κοινό εξοργισμένο τον σκοτώνει.
3.The Demon (1972, 8 λεπτά). Από τις καλύτερες ταινίες μικρού μήκους που έχω δει. Οι γιοι μιας γριάς μάνας που αργοπεθαίνει πάνε για κυνήγι στο δάσος και εκεί συναντάνε έναν δαίμονα. Ο ένας γιος του κόβει το χέρι αλλά θα τους περιμένει μια δυσάρεστη έκπληξη όταν γυρίσουν πίσω. Σα να βλέπεις ποίηση στην οθόνη με υπέροχη παραδοσιακή ιαπωνική μουσική.
4. The Trip (1973, 12 λεπτά). Εφαρμόζεται εδώ η τεχνική cut-out. Πειραματικό και συμβολικό animation, φανερά επηρεασμένο από τους Ευρωπαίους δημιουργούς. Βασισμένο σε ποιήμα του Κινέζου ποιητή Su Tong-Po αφηγείται την ιστορία μιας Ιαπωνέζας που σε ένα άκρως συμβολικό και σουρρεαλιστικό τοπίο, όπου παραθέτονται έργα κορυφαίων Ευρωπαίων ζωγράφων, αναζητεί τον εαυτό της. Όπως λέει και ο Kawamoto, έγινε προς τιμήν των θυμάτων στην Τσεχοσλοβακία λόγω της σοβιετικής εισβολής το 1968.
5.The Poets Life (1974, 19 λεπτά). Και εδώ με cut-out τεχνική, βασισμένο σε ποιήμα του Kobo Abe, βλέπει ο θεατής σε ένα εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας έναν ποιητή που η μητέρα του έχει μεταμορφωθεί σε γιλέκο και καθώς έρχεται χειμώνας ο ιδιοκτήτης του εργοστασίου αρνείται να πουλήσει το εμπόρευμα για κερδοσκοπικούς λόγους, ώσπου το γιλέκο θα ζωντανεύσει, θα καλύψει και θα ζεστάνει τους παγωμένους εργάτες, κάτι που θα κάνουν και τα ποιήματα του ποιητή. Ιδιαίτερη ταινία και αυτή. Διασκευή έργων του ποιητή έγινε και από τον σκηνοθέτη Hiroshi Teshigahara για την τηλεόραση.
6.Dojoji Temple (1976, 19 λεπτά). Από τις καλύτερες και πιο συγκινητικές ταινίες. Σε ένα τέμενος ένας μαθητευόμενος μοναχός εξαπατά μια γυναίκα που τον ερωτεύεται και δεν επιστρέφει. Αυτή από την επιθυμία της να τον βρει τον ψάχνει σε όλη τη χώρα και από τη λύπη της μεταμορφώνεται σε δράκαινα και τον πλησιάζει ολοένα και περισσότερο. Αυτός για να ξεφύγει πάει σε ένα άλλο τέμενος και λέει στους μοναχούς να τον κρύψουν μέσα σε μια καμπάνα. Πρέπει να τη δείτε για να καταλάβετε την αξία της.
7.House of Flame (1979, 19 λεπτά). Άλλη μια εξαιρετική ταινία, βασισμένη σε θεατρικό έργο Noh, μια γυναίκα προσπαθεί να βρει μια λύση για να ικανοποιήσει τις καρδιές δύο ανδρών που είναι αντίζηλοι. Οι συνέπεις όμως της διστακτικότητάς της θα είναι τραγικές, ακόμα και μετά θάνατον. Ποίηση και εδώ στο αποκορύφωμα.
8. To Shoot without Shooting (1988, 25 λεπτά). Συμπαραγωγή Κίνας-Ιαπωνίας, βασισμένη σε έργο του Atsushi Nakajima, η ταινία αφηγείται την ιστορία του θρυλικού Κινέζου τοξότη
Ji-Chang που θέλει να γίνει ο καλύτερος τοξότης στον κόσμο με κάθε τρόπο, όμως στο τέλος της ζωής του θα ξεχάσει ακόμα και το σχήμα του τόξου. Ταινία με φιλειρηνικό μήνυμα και δείχνει τους προβληματισμούς του δημιουργού. Υπάρχει επιλογή γλώσσας αφήγησης (Κινέζικα/Ιαπωνικά).
9. Briar Rose or The Sleaping Beauty (1990, 22 λεπτά). Λάτρεις του τσέχικου stop-motion πρέπει να δουν οπωσδήποτε αυτή τη ταινία. Και αυτό γιατί ο Kawamoto επέστρεψε στην Πράγα όπου είχε πάει πριν χρόνια για εκπαίδευση και σε συνεργασία με το Studio Jiri Trnka έκανε την διασκευή του παραμυθιού "Η Ωραία Κοιμωμένη". Καμιά σχέση με αυτήν της Ντίσνεϋ καθώς παραμένει πιστή στο κλίμα των Αδελφών Γκριμ και απευθύνεται σε ενήλικες. Από τις καλύτερες μεταπολεμικές ταινίες stop-motion που είδα. Γνωστά ονόματα του τσέχικου stop-motion επίσης συμμετείχαν. Υπάρχει επιλογή για τη γλώσσα αφήγησης και είναι τα Ιαπωνικά ή τα Τσέχικα. Φυσικά επέλεξα τη δεύτερη που ταιριάζει περισσότερο στο παραμύθι. Ιάπωνα σκηνοθέτη να κάνει τόσο αξέχαστη μια ταινία με ευρωπαϊκό θέμα δε θα βρείτε εύκολα.
Τέλος υπάρχει και μια αστεία ταινία claymation ενός λεπτού που δείχνει το δημιουργό να μαλώνει με το δημιούργημά του. Ο δημιουργός αυτοπροσώπως!:
Όπως καταλαβαίνετε, η αξία αυτών των έργων είναι ανεκτίμητη. Εφάμιλλη καλλιτεχνικά με τα κορυφαία έργα animation παγκοσμίως και δυσανάλογα δημοφιλής, όπως και τα περισσότερα από αυτά τα έργα άλλωστε. Αν θεωρείτε το Studio Ghibili ως ένα από τα κορυφαία ιαπωνικά στούντιο animation ρίξτε μια ματιά και στο έργο του Kawamoto.
Γνωστός δυστηχώς μόνο σε περιορισμένους κύκλους, χωρίς τη φήμη ενός M.Oshii, K.Otomo, S.Kon, O.Tezuka ή H.Miyazaki ωστόσο τα έργα του έχουν να επιδείξουν μια μοναδική μαγεία που δεν θα τη βρείτε πουθενά αλλού.
Οι ταινίες μικρού μήκους υπάρχουν σε συλλεκτικό DVD και επειδή το βρήκα σε σχετικά ακριβή τιμή (πάντως αξίζει), αν θέλετε το βάζω στο ADN, μαζί με άλλους ποιοτικούς τίτλους. Έχει και αγγλικούς υπότιτλους με ικανοποιητική μετάφραση.
Τώρα χάρη στο Internet τέτοιοι τίτλοι βρίσκονται ευκολότερα. Μακάρι όταν ήμουν 18 και εγώ να μπορούσα να έβλεπα τέτοια έργα αντί να περιορίζομαι στο κονσερβοποιημένα κινούμενα σχέδια της τηλεόρασης και του κινηματογράφου. Θα σας κάνει να δείτε με διαφορετικό και πιο ώριμο τρόπο το animation γιατί το μάτι σας και τα αυτιά σας θα συνηθίσουν σε πιο εκφραστικούς ρυθμούς. Δυστηχώς τέτοια έργα παραμένουν άγνωστα κυρίως λόγω της μη εμπορικότητά τους.Και είναι κρίμα anime να σημαίνουν για πολλούς μόνο συγκεκριμένοι γνωστοί τίτλοι παρά πιο σοβαρές παραγωγές. Καλά αυτοί που δεν ενδιαφέρονται και τα θεωρούν μωρουδίστικα δικαιολογούνται και άλλωστε αυτοί χάνουν. Αλλά οι υπόλοιποι θα έχουν να κερδίσουν κάτι επιπλέον. Γιατί αν προβάλλεται και προωθείται δυσανάλογα σε σχέση με τα άλλα πρότυπα μόνο ένα συγκεκριμένο πρότυπο, ισοπεδώνονται όλα τα υπόλοιπα. Για αυτό και τα περισσότερα από τα έργα αυτά γίναν με ελάχιστη οικονομική υποστήριξη αλλά με αντάλλαγμα μέγιστη εκφραστική ελευθερία.
Αν σας αρέσουν οι ιαπωνικές και ασιατικές ταινίες αλλά και το animation γενικότερα, το DVD αυτό δεν πρέπει να λείπει από τη συλλογή σας. Αλλιώς αν δεν έχετε το ενδιαφέρον (που μόνο αυτό γεννά και την ικανότητα να βλέπεις και να ερμηνεύεις τέτοιες ταινίες και όχι η υποτιθέμενη υψηλότερη μόρφωση και το επίπεδο κουλτούρας) θα βολευτείτε με τα συνηθισμένα. Πάντως εγώ θα αντάλλαζα αυτές τις 2,5 ώρες μαγείας με όλες τις σειρές και κάποιες από τις ταινίες ή OVA anime που είδα. Αν έχετε σε εκτίμηση το stop-motion είναι απαραίτητη θέαση. Οι βαθμοί που βάζω είναι ενδεικτικοί και το animation βαθμολογείται σε σύγκριση με άλλες stop-motion ταινίες. Όσο υψηλοί ή χαμηλοί και να είναι πάντως, δεν παίζουν μεγάλο ρόλο μπροστά στο εκπληκτικό εικαστικό αποτέλεσμα. Άλλη μια απόδειξη ότι η Ιαπωνία δεν είναι και τόσο απομονωμένη σε ότι αφορά το animation και έχει να επιδείξει ένα εκπληκτικό έργο, έστω και αν ένα μέρος του δεν είναι ευρύτερα γνωστό, κάτι ωστόσο που δεν μειώνει στο ελάχιστο την αξία του.
.
