Παραθετω ενα αφιερωμα που εφτιαξα για το Greekcomics.gr
Νομιζω οτι ειναι αυτο που ζητας πανω κατω... Απο την στιγμη που ειναι για μη κερδοσκοπικο αρθρο, μπορεις να κανεις copy-paste οποια κομματια του αφιερωματος σου αρεσουν.
***************************************************************
An introduction to Anime and Manga… Αυτό το θεματάκι το ανοίγω για να εισάγω των μαγικό κόσμο των Ιαπωνικών κόμικς και κινουμένων σχεδίων στα μέλη αυτού του φόρουμ. Κάνοντας μια γύρα στο φόρουμ παρατήρησα ότι δεν υπάρχουν πολλά ανάλογα θέματα, και αυτά που υπάρχουν δεν δίνουν μια ολοκληρωμένη εικόνα για το τι εστί Ιαπωνικό κόμικ. Παρατήρησα ότι υπάρχουν πολλοί που θα ήθελαν να μάθουν κάτι παραπάνω, οπότε αυτό το tutorial είναι για εσάς.
Το πρώτο και βασικό πράγμα που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι:
Manga = Japanese comics
Anime = Japanese cartoons
Με λίγα λόγια λοιπόν είναι μια ακόμα υπό-κατηγορία της 9ης τέχνης στην οποία είναι αφιερωμένη αυτό το φόρουμ. Δεν είναι κάτι διαφορετικό. Δεν είναι κάτι το ξένο. Δεν είναι κάτι το ανταγωνιστικό. Αυτοί που αγαπάνε τα δυτικά κόμικς έχουν όλες τις προϋποθέσεις για να αγαπήσουν τα Ιαπωνικά και vice versa.
Αυτό το επισημάνω γιατί έχουν παρατηρηθεί τάσεις τον τελευταίο καιρό οι θαυμαστές των μεν να θάβουν τα δε. Τα ιαπωνικά κόμικς διαφέρουν αρκετά σε σχέδιο και νοοτροπία για να μπορούν να συγκριθούν με τα δυτικά, αλλά δεν παύουν να είναι όλα κόμικς. Μιλάμε για τις 2 όψεις του ίδιου νομίσματος. Δεν είναι δίκαιο να πει κανείς ότι τα superhero comics είναι βαρετά και προπαγανδιστικά ή ότι τα manga είναι κακοσχεδιασμένα και πορνογραφικά. Ας ξετυλίξουμε λοιπόν το κουβάρι της Ιαπωνικής ενάτης τέχνης για να κατανοήσουμε τι είναι τα anime και τα manga και τι είναι αυτό που τα κάνει να ξεχωρίζουν τόσο.
How it all started…
Τα ιαπωνικά κόμικς στηρίζονται σε παραδόσεις αιώνων. Ο προπομπός τους εμφανίστηκε από τον 16ο αιώνα με την μορφή των Ukiyo-e, τις περίφημες ιαπωνικές ξυλογραφίες. Αυτές ήταν εικαστικές εικόνες από την ιαπωνική παράδοση και καθημερινή ζωή οι οποίες συνοδεύονταν από περιγραφικό κείμενο. Αυτά εξελιχθήκαν στα Ukiyo-zoshi στον 19ο αιώνα, τα οποία ήταν Ukiyo-e σε μορφή πανελ που διηγούνταν μια ιστορία. Ο όρος Manga είχε επινοηθεί νωρίτερα από τον μεγάλο σχεδιαστή Ukiyo-e, τον Hokusai και σήμαινε «ανεύθυνες εικόνες». Τον 19ο αιώνα έκαναν και την εμφάνιση τους και τα δυτικά κομικ-στριπς που δημοσιεύονταν στις κυριακάτικες εφημερίδες. Εκείνη την εποχή η Ιαπωνία ήταν μια ανερχόμενη παγκόσμια δύναμη. Η δυτικοποιηση της χώρας είχε αρχίσει εδώ και πολλές δεκαετίες και τα κόμικς δεν αποτέλεσαν εξαίρεση. Έτσι υπήρχαν αμερικανικά στριπς που ταξίδεψαν μέχρι την άλλη άκρη του ειρηνικού.
Η μεγαλύτερη όμως επιρροή στο ιαπωνικό κομικ-στριπ ηρθε από Γιαπωνέζους δεύτερης γενιάς που μεγάλωσαν και έμαθαν την τέχνη του στριπ στην Αμερική και μετά την μετέφεραν στην παλιά τους πατρίδα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Yoshitaka Kiyama που έμαθε την τέχνη στο San Francisco (1904 - 1924) και δημοσίευσε τις εμπειρίες του σε αμερικάνικου στυλ gag-strip comic.
Σε αυτό το κλίμα κινούνταν τα ιαπωνικά κόμικς εκείνη την εποχή. Τα επόμενα χρόνια υπηρξε μια κάμψη γιατί οι Ιάπωνες ήταν απασχολημένοι με το να κατακτήσουν την Ασία, ενώ τα αμερικανικά κόμικς πέρασαν στην αντεπίθεση με αντί-ιαπωνικές προπαγανδιστικές ιστορίες κατά την διάρκεια του πολέμου. Όταν άρχισε η αμερικανική κατοχή, τα ιαπωνικά κόμικς πήραν πάλι τα πάνω τους κυρίως για 2 λόγους. Πρώτον το δυσάρεστο κλίμα ευνοούσε την ανάπτυξη καλλιτεχνικών ανησυχιών, και δεύτερο, τα κόμικς ήταν μια φτηνή και προσιτή ψυχαγωγία για εκείνους τους δύσκολους καιρούς. Ευνόητο ήταν ότι ο πόλεμος έδωσε πλούσια θεματολογία για τα μεταπολεμικά manga. Το πιο κλασσικό παράδειγμα είναι το Barefoot Gen του Keiji Nakazawa. Ήταν ένας από τους επιζώντες της Hiroshima και στα τέλη της δεκαετίας του ’60 ξεκίνησε να σχεδιάσει το αυτοβιογραφικό του manga το οποίο είναι και σήμερα μια από τις πιο γραφικές και ιστορικά ορθές απεικονίσεις του πυρηνικού ολοκαυτώματος. Το manga κυκλοφορεί σε 10 τόμους και είναι must have για τους φαν των κόμικς.
Η μορφή όμως που καθιέρωσε τα manga ως μια από τις βασικές ψυχαγωγικές ενασχολήσεις των Ιαπώνων κάθε ηλικίας στην μεταπολεμική εποχή δεν ήταν άλλη από τον Osamu Tezuka.
Για πολλούς θεωρείται ο πατέρας των manga και ο Walt Disney της Ιαπωνίας. Ο Tezuka ήταν μεγάλος θαυμαστής του Disney και η επιρροή αυτή φαίνεται στο έργο του. Ο Tezuka ήταν αυτός που καθιέρωσε τα μεγάλα μάτια ως ένα από τα οπτικά χαρακτηριστικά των χαρακτήρων των manga. Αυτό έγινε γιατί οι Ιάπωνες πιστεύουν ότι τα μάτια είναι το πιο εκφραστικό μέρος του ανθρωπίνου σώματος. Πολλά δυτικά κόμικς και καρτούν δεν πέτυχαν στην Ιαπωνία γιατί οι πρωταγωνιστές τους θεωρούνταν ανέκφραστοι. Ένα από τα άλλα οπτικά χαρακτηριστικά των manga είναι ότι διαβάζονται ανάποδα από την πίσω σελίδα και από δεξιά προς αριστερά σύμφωνα με τον παραδοσιακό ιαπωνικό τρόπο. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που εμπόδισαν την διάδοση στη δύση των manga του Tezuka. 2 από τα πιο γνωστά του έργα είναι το Astro Boy και το Kimba the white lion πάνω στο οποίο βασίστηκε το Lion King.
Στις δεκαετίες του 60 και 70 τα manga είχαν πια καθιερωθεί ως μια καθημερινή και απόλυτα φυσιολογική ψυχαγωγική ενασχόληση των Ιαπώνων ανεξαρτήτου ηλικίας. Κα αυτό αποτελεί μια βασική διαφορά από τα δυτικά κόμικς. Στην δύση, και βασικότερα στην Αμερική τα κόμικς ποτέ δεν έπαψαν να είναι ένα είδος ψυχαγωγίας που απευθύνονταν αποκλειστικά σε παιδιά. Αυτό είχε το αρνητικό αντίκτυπο του ότι τα αμερικάνικα κόμικς είχαν περιορισμένο αριθμό θεμάτων. Καταστάσεις και φαινόμενα που αφορούσαν τους ενήλικες ποτέ δεν καταπιάστηκαν από τους Αμερικανούς δημιουργούς κόμικς. Το κερασάκι στην τούρτα ήταν η λογοκρισία που επιβλήθηκε στα αμερικανικά κόμικς από την ίδια την γερουσία με αφορμή το βιβλίο του Dr Frederic Wertham “Seduction of the Innocent”. Στην δεκαετία του 70 ειδικά, τα αμερικάνικα κόμικς κινδύνεψαν με αφανισμό. Σε αυτά τα επεισόδια όμως θα αναφερθώ σε άλλη παρουσίαση.
Από την άλλη, τα manga δεν είχαν κανένα φυσικό εχθρό. Το ότι τα διάβαζαν ενήλικες όσο και παιδιά, βοήθησε στο να αποκτήσουν μια ανεξάντλητη θεματολογία. Υπήρχαν manga που σχεδιάζονταν αποκλειστικά για νοικοκυρές και manga για υπαλλήλους γραφείων. Το ξέρατε ότι σε σεισμολογικό manga έχει κάνει και την εμφάνιση του ο δικός μας καθηγητής Βαρωτσος? Επίσης η ιαπωνική κουλτούρα ποτέ δεν έδειξε ηθικούς φραγμούς σε θέματα σεξ και βίας πράγμα που οδήγησε στην παντελή έλλειψη λογοκρισίας. Πολλά από τα manga εκείνης της εποχής σοκάρουν ακόμα και σήμερα. Οι κατηγορίες πάντως που είχαν τις μεγαλύτερες κυκλοφορίες ήταν τα shonen και τα shoujo. Αυτά ήταν manga που απευθύνονταν σε εφήβους και έφηβες αντίστοιχα. Τα manga αυτά συνήθως κυκλοφορούσαν ως επεισοδιακές ιστορίες μέσα σε νεανικά περιοδικά ποικίλης ύλης σαν το Shonen Jumb και το Shojo Beat. Περιοδικά που υπάρχουν ακόμα, και στο απόγειο τους πουλούσαν εκατομμύρια αντίτυπα κάθε εβδομάδα. Τα manga αυτών των περιοδικών κυκλοφορούσαν σε τόμους κάθε μήνα για τους συλλέκτες. Αυτό ισχύει ακόμα και σήμερα. Τα εβδομαδιαία τεύχη συνήθως τα πετάνε και συλλέγουν τους μηνιαίους τόμους που περιέχουν πολλά κεφάλαια μαζεμένα και είναι εκδόσεις καλύτερης ποιότητας.
Εκείνη την εποχή εμφανίστηκαν στο χώρο ονόματα που είναι ενεργά ακόμα και σήμερα. Ο Hayao Miyazaki και ο Isaao Takahata έκαναν εκείνη την εποχή τα πρώτα τους βήματα. Στα τέλη της δεκαετίας του 70, ο Miyazaki είχε ήδη σκηνοθετήσει αρκετά επεισόδια της anime σειράς Lupin The Third καθώς και την πρώτη του ταινία “Lupin The third: The Castle of Cagliostro”. Στα μέσα της δεκαετίας του 70 όλα τα νεαρά κορίτσια της Ιαπωνίας περίμεναν με ανυπομονησία το επόμενο τεύχος με τις ιστορίες της Candy Candy.
Η δεκαετία του 80 συνεπεσε με το τεχνολογικό μπαμ της Ιαπωνίας και αυτό συνοδεύτηκε από την ραγδαία ανάπτυξη του Ιαπωνικού επιπέδου ζωής και την ταύτιση της καθημερινότητας με τις τελευταίες λέξεις τις τεχνολογίας. Η ξαφνική εισβολή της τεχνολογίας, η επιστημονική φαντασία, και οι φόβοι για την αβεβαιότητα του μέλλοντος και η θέση του ανθρώπου σε έναν τεχνολογικά εξελιγμένο κόσμο, οδήγησαν στην ωρίμανση των manga και την δημιουργία πιο κλειστοφοβικών και πεσιμιστικών τίτλων. Η επιστημονική φαντασία έγινε η πιο δημοφιλής θεματολογία, και τα πρώτα αριστουργήματα που τράβηξαν την προσοχή της δύσης βγηκαν εκείνη την δεκαετία. Ήδη από τις αρχές τις δεκαετίας πολλές anime σειρές διασχίσαν τον ειρηνικό και άρχισαν να προβάλλονται στην αμερικάνικη τηλεόραση. Σειρές σαν το Macross (Robotech) η το Area 88 είχαν μεγάλη επιτυχία αν και οι Αμερικάνοι λογοκριτές τις έκαναν πραγματικά αγνώριστες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ταινία του Hayao Miyazaki “Nausicaa of the Valley of the Wind” που υπέστη περικοπές συνολικά 30 λεπτών για να αμερικανοποιηθει. Αυτό φρίκαρε τον Miyazaki που απαγόρεψε την εξαγωγή των ταινιών του στη δύση για μια δεκαετία με αποτέλεσμα εμείς να τον γνωρίσουμε στην δύση της καριέρας του με την ταινία “Spirited Away”.
H δεκαετία του 80 καθιέρωσε την επιστημονική φαντασία ως μια βασική πηγή για τα θέματα των manga και των anime. Και το μπαμ δεν άργησε να γίνει. Στα τέλη της δεκαετίας έκανε την εμφάνιση της η ταινία anime “Akira” από το ομώνυμο manga, που προκάλεσε διθυραμβικά σχόλια από δυτικούς κριτικούς, καθώς και το “Ghost in the Shell”. Τα manga και τα anime είχαν πια τραβήξει για τα καλά την προσοχή της δύσης. Η δεκαετία του 90 δεν παρουσίασε κάμψη, αντίθετα ενίσχυσε την θέση των anime και των manga ως μορφές τέχνης.
Το δεύτερο μπαμ έγινε στα μέσα της δεκαετίας με την σειρά “Neon Genesis Evangelion”. Ήταν η σειρά που έκανε εκατομμύρια εφήβους σε όλο τον κόσμο να αντιδράσουν με την φράση “What the fuck?” Ήταν μια απίστευτα πεσιμιστική σειρά με πολλά μυνηματα και ισχυρό ψυχολογικό υπόβαθρο που έκαναν πολλούς να μην πιστεύουν ότι αυτό που έβλεπαν ήταν κινούμενα σχέδια. Ήταν μια σειρά που απέκτησε φανατικούς θαυμαστές ανά τον κόσμο η οποία έχει αντίκτυπο ακόμα και σήμερα αν και έχουν βγει πολύ καλυτέρα anime από τότε.
Αυτή η σειρά εισήγαγε μια νέα κατηγορία anime την “I fuck with your brain”. Είναι από τις σειρές που επιβάλλεται να τις δεις πάνω από μια φορά για να καταλάβεις όλα τα μυνηματα της. Αρκεί να αντικαταστήσετε τα 2 τελευταία επεισόδια με την ταινία “End of Evangelion” που αποτελεί το τέλος που ήθελε να δώσει ο σκηνοθέτης.
Τα τελευταία χρόνια τα anime και τα manga έχουν γνωρίσει μια μεγάλη άνθιση χάρη στο ιντερνετ. Σειρές κυκλοφορούν με υπότιτλους στο ιντερνετ 2 με 3 μέρες αφού προβληθούν τα επεισόδια στην ιαπωνική τηλεόραση. Anime που σπάνε τις παραδόσεις και αποτελούν τεχνικά και σεναριακα επιτεύγματα εξακολουθούν να βγαίνουν. Με λίγα λόγια, they are here to stay…
Υπάρχουν πολλοί τομείς που καθορίζουν την επιτυχία των anime και manga σήμερα. Δεν είναι μόνο η ποιότητα και επιτυχία μιας σειράς. Είναι η αγάπη για την ιαπωνική κουλτούρα γενικότερα. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλοί που κολλάνε στα anime και τα manga, παθαίνουν μια ανάλογη πώρωση με τις ιαπωνικές ταινίες, παραδόσεις, μοντέρνα μουσική και φαγητό. Οι φαν των ανιμε ξερόυν απέξω ποιοι ηθοποιοί κάνουν τις φωνές των αγαπημένων τους ηρωων, και πια συγκροτήματα τραγουδάνε τα τραγούδια των σειρών. Η εμπειρία των anime και των manga δεν αφορά μόνο την ανάγνωση του κόμικ η την θέαση της σειράς. Ένα παγκόσμιο φαινόμενο τα τελευταία χρόνια είναι το cosplay, όπου φαν πάνε στα comic book conventions ντυμένοι σαν τους αγαπημένους τους χαρακτήρες.
Τώρα νομίζω ότι θα ήταν καλή ευκαιρία να προτείνω κάποιους τίτλους εκκίνησης για τους αμύητους. Λόγω των ιδιαιτεροτήτων που παρουσιάζουν τα manga ως τρόπος έκδοσης, πιστεύω ότι είναι καλύτερα να ξεκινήσετε πρώτα με anime και να προχωρήσετε στα manga αργότερα. Υπάρχουν anime για όλα τα γούστα. Ίσως να νομίζετε κάποιοι ότι όλα τα ανιμε μοιάζουν σχεδιαστικά με την “Sailor Moon”. Σ’αυτό κάνετε μεγάλο λάθος. Υπάρχουν πολλές σχεδιαστικες τεχνοτροπίες ανάλογα με το studio παραγωγής, το genre, η την φιλοσοφία του δημιουργού. Είναι δύσκολο να απομονώσω και να προτείνω συγκεκριμένους τίτλους, οπότε θα παραθέσω μερικους χαρακτηριστικούς για τα αγαπημένα μου genres:
Death Note 
Πρόκειται για ένα αστυνομικό ανιμε με ενδιαφέρουσα ιστορία με μεταφυσικά στοιχειά και αρκετά plot twists. Βασίζεται περισσότερο σε battle of wits παρά σε σκηνές δράσης.
Inuyasha 
Παλιό ανιμε, αλλά με ωραία φανταστική ιστορία που σε ταξιδεύει στους μύθους και δοξασίες της παλιάς Ιαπωνίας.
Boogiepop Phantom 
Μεταφυσικό θρίλερ με πολύπλοκη ιστορία και ενδιαφέρον σχέδιο. Δύσκολος τίτλος που απαιτεί την προσοχή σας κατά την διάρκεια της θέασης αφού μόνο στο τέλος μπαίνουν τα κομμάτια του παζλ στη θέση τους.
Nana 
Φαινομενικά γυναικείος τίτλος, αλλά βλέπεται ευχάριστα από άντρες γιατί είναι πολύ ρεαλιστικό και με φοβερή μουσική. Αποτελεί καλή εισαγωγή στην σύγχρονη ιαπωνική ποπ σκηνή.
School Rumble 
School Comedy, με ωραίο και πολλές φορές κουφό χιούμορ και αξιαγάπητους χαρακτήρες.
Επίσης αυτό που μπορείτε να κάνετε είναι να δείτε τις ταινίες του Hayao Miyazaki. Αποτελούν εξαιρετική εισαγωγή στα ανιμε. Επίσης αξίζει και με το παραπάνω να ψάξετε τις ανιμε ταινίες του σκηνοθέτη Satoshi Kon που μερικές από αυτές (Paprika, Tokyo Godfathers) μπορείτε να τις νοικιάσετε απο τα βιντεο κλαμπ της γειτονιάς σας!
***************************************************************
Νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να βγει καλό το άρθρο αν μπορέσω να κολλήσω το μικρόβιο και σε μερικούς ακόμα.
