Ήμουν τυχερός για πολλούς λόγους. Η μάνα μου, μ’έμαθε να διαβάζω από 5 χρονών και χρησιμοποίησε τα κόμικς ως μέσο εκμάθησης. Έτσι πρόλαβα το ελληνικό περιοδικό Μικυ Μαους στις αρχές της δεκαετίας του 80, τότε που ακόμα ήταν ένα περιοδικό μεγάλης κυκλοφορίας. Ήταν η περίοδος που στο περιοδικό επικρατούσαν οι ιστορίες των Ιταλών σχεδιαστών, και η ενέργεια των ιστοριών αυτών με έκαναν να ερωτευτώ το περιοδικό και τον κόσμο του. Διάβαζα σε καθημερινή βάση τις ιστορίες των Karpi, Scarpa, Rota, και οι αγαπημένοι μου ήρωες ήταν η Μάτζικα, ο Φάντομ Ντακ, και ο Φέθρυ. Παράλληλα στα άλλα περιοδικά της σειράς (Κλασσικά, Μεγάλο Μίκυ) πρόσεξα ένα στυλ σοβαρών περιπετειών με τα παπιά οι οποίες είχαν ένα διαφορετικό σχεδιαστικό στυλ από αυτό των Ιταλών. Αμέσως αυτές οι ιστορίες έγιναν οι αγαπημένες μου, και τις αναγνώριζα από τα πρώτα κιόλας πανελ. Τότε βέβαια δεν ήξερα τα ονόματα των διαφόρων σχεδιαστών, απλά μπορούσα να ξεχωρίσω το σχεδιαστικό στυλ του καθενός.
Μετά από λίγα χρόνια παρατήρησα ότι δεν ευχαριστιόμουνα τα Μικυ Μαους με το πάθος που είχα μικρότερος. Νόμιζα ότι απλά είχα μεγαλώσει και ήταν ένα σημάδι της εφηβείας. Λογικό ήταν αφού ήδη είχα αρχίσει να ακούω διάφορα σχόλια που διάβαζα ΜικυΜαου στην ηλικία μου. Η αλήθεια ήταν όμως ότι το περιοδικό είχε αλλάξει. Οι ιστορίες των Ιταλών και του Barks είχαν δώσει τις θέση τους σε ιστορίες που απευθύνονταν σε μικρότερες ηλικίες. Τότε όμως το 1988 έκανε την εμφάνιση του ένα περιοδικό που τ’ άλλαξε όλα. Ήταν το Κομιξ.
Θυμάμαι ότι το διαφήμιζαν ως το περιοδικό αφιερωμένο στον καλύτερο σχεδιαστή όλων των εποχών και έτσι είχα μια αμυδρή ελπίδα ότι θα ήταν το περιοδικό που θα κρατούσε το ενδιαφέρον μου για τα κόμικς. Με την πρώτη σελίδα αναγνώρισα το σχεδιαστικό στυλ του αγαπημένου μου δημιουργού. Και αυτή την φορά είχα και ένα όνομα. Το όνομα αυτό ήταν Carl Barks!
Έγινα αμέσως φανατικός συλλέκτης του περιοδικού. Αγόραζα πάντα 2 αντίτυπα, ένα για φύλαξη, και ένα για ασταμάτητο διάβασμα. Μέσω των υπέροχων άρθρων του περιοδικού έμαθα τα πάντα για τον αγαπημένο μου δημιουργό και την ιστορία των κόμικς του Disney γενικότερα. Επειδή είχα πάντα το συλλεκτικό μικρόβιο μέσα μου, άρχισα να ψάχνω περιοδικά που είχαν εκδώσει τις ιστορίες του Barks παλιότερα. Βέβαια το όνειρο μου ήταν να αποκτήσω κάποτε τα αυθεντικά αμερικανικά τεύχη που είχαν πρωτοεκδωσει τις ιστορίες του, στις δεκαετίες 40 – 60. Τότε ήταν ακόμα ένα απλησίαστο όνειρο.
Δεν θα ασχοληθώ πολύ με τα βιογραφικά στοιχειά του Barks, εκτός από τα βασικά. Όσοι διαβάζατε το Κομιξ θα ξέρετε τα πιο πολλά ήδη. Ο Barks γεννήθηκε στο Merrill του Oregon. Μεγάλωσε σε ένα αγρόκτημα στη μέση του πουθενά και δεν είχε πολλούς φίλους. Όταν τελικά η οικογένεια μετακόμισε στην Καλιφορνία αντιμετώπισαν οικονομικές δυσκολίες κάτι που οδήγησε τον Carl να δοκιμάσει διάφορες δουλειές χωρίς καμιά επιτυχία. Δούλεψε ως αγρότης, Cow Boy, εκτροφέας κοτόπουλων, ταχυδρόμος, ξυλοκόπος, κ.α. Έχει δηλώσει ότι η συνεχής φτώχεια και αλλαγή δουλειών του Donald στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις δικιές του εμπειρίες. Το ίδιο ισχύει και για το σατυρικό χιούμορ που διακατέχει τις ιστορίες του. Είπε ότι αν δεν έβλεπε εκείνα τα δύσκολα χρόνια με χιούμορ, θα είχε οδηγηθεί σε νευρικό κλονισμό.
Ο Barks από μικρός είχε ταλέντο στην ζωγραφική. Ανέκαθεν σκεφτόταν να χρησιμοποιήσει το ταλέντο του για κέρδος. Το 1935 όταν ο Walt Disney ανακοίνωσε ότι έψαχνε για περισσότερους καλλιτέχνες για το Studio του, ο Carl έκανε αίτηση και τον προσελάβανε. Στην αρχή δούλεψε ως Ιnbetweener στα short cartoons με τον Donald Duck. O Walt παρατήρησε ότι ο Carl είχε ταλέντο στο γράψιμο, οπότε τον μετάθεσε στο τμήμα σεναρίων, όπου δούλεψε μαζί με τον Jack Hannah.
Το 1942 παραιτήθηκε επειδή δεν ήταν ευχαριστημένος από τις συνθήκες εργασίας στα studio. Την ιδία χρονιά συνεργάστηκε με τον Jack Hannah για να σχεδιάσουν μια ιστορία κόμικς με τον Donald. Η πρώτη ιστορία του Barks ήταν γεγονός και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Four Color #9 με τίτλο “Donald Duck Finds Pirate Gold”. Μετά από αυτό ο Barks άρχισε να ψάχνει για διάφορες δουλειές μέχρι που του έγινε πρόταση να φτιάξει μια δεκασέλιδη ιστορία με τον Donald για το περιοδικό Walt Disney’s Comics and Stories. Η ιστορία με τίτλο “The Victory Garden” άρεσε και στον Barks ανατέθηκε να γραφεί και να σχεδιάζει την κυρίως ιστορία του περιοδικού, κάτι που θα το έκανε για τα επόμενα 24 χρόνια. Μια καριέρα είχε γεννηθεί!
Αρχικά ο Barks έγραφε σε 2 περιοδικά. Έγραφε τις δεκασελιδες ιστορίες για το Walt Disney’s Comics and Stories, και μεγαλύτερες περιπέτειες (24-36 σελίδων) για το περιοδικό Four Color. Αυτό το περιοδικό ήταν γενικό κόμικ και κάθε τεύχος δεν ήταν απαραίτητα αφιερωμένο στα παπιά. Όταν γινόταν αυτό, οι ιστορίες συνήθως γράφονταν και σχεδιάζονταν από τον Carl Barks. Αργότερα ο χαρακτήρας του θειου Σκρουτζ που δημιούργησε ο Barks απέκτησε το δικό του περιοδικό το οποίο ήταν εξολοκλήρου ευθύνη του Barks.
Τι ήταν αυτό όμως που έκανε τις ιστορίες του Barks να ξεχωρίζουν; Το βασικότερο ήταν ότι έβλεπε τους αναγνώστες του με σεβασμό. Πάντα έλεγε ότι έγραφε κόμικς που θα ήθελε να αγοράσει ο ίδιος. Έτσι δεν έγραφε παιδιάστικες ιστορίες. Του άρεσε η φαντασία και η περιπέτεια και έγραφε πιο πολύ με τον αέρα ενός συγγραφέα παρά σαν παιδικός εικονογράφος. Ο Barks δεν είχε ταξιδέψει ποτέ και αντλούσε το υλικό για τις περιπέτειες του από το αγαπημένο του περιοδικό το National Geographic. Σ’ αυτό έμοιαζε πολύ με έναν άλλο αγαπημένο μου δημιουργό τον Herge. Όλα αυτά σε συνδυασμό με την σκληρή ζωή που είχε ζήσει και τα διδάγματα και το χιούμορ που είχε αναπτύξει, ήταν μια συνταγή για επιτυχία. Σ’ αυτό βοήθησε ότι η Walt Disney δεν είχε κάποια σημαντική επιρροή στα κόμικς με τους χαρακτήρες της. Απλά δεν την ενδιέφερε. Είχε δώσει κάποια guidelines για το τι επιτρεπόταν και τι όχι, και αυτό ήταν. Άμα κάθε ιστορία του Barks περνούσε από την λογοκρισία της Disney πιθανότατα θα είχε αναγκαστεί να προσαρμοστεί στο στυλ της εταιρίας.
Ο Barks ξεκίνησε με τον Donald και τα ανιψιά του. Για να εδραιώσει το περιβάλλον των ιστοριών του, δημιούργησε μια ολόκληρη κοινωνία στην οποία ζούσαν τα παπιά (Λιμνουπολη). Μαζί δημιούργησε και μια πληθώρα δευτερευόντων χαρακτήρων για να πλαισιώνουν τα παπιά. Ο Γκαστόνε, ο Κύρος Γρανάζης, οι Λύκοι, η Μάτζικα Ντε Σπελ, ο Χρυσοκκούκης, είναι όλοι χαρακτήρες που δημιουργήθηκαν από τον Barks και αργότερα χρησιμοποιηθήκαν και από τους υπόλοιπους σχεδιαστές . Ο σημαντικότερος όμως χαρακτήρας που δημιούργησε ο Barks δεν ήταν άλλος από τον Σκρουτζ Μακ Ντακ. Το 1947 για το χριστουγεννιάτικο τεύχος του Four Color δημιούργησε τον πασίγνωστο θειο του Donald ως ένα επιπρόσθετο βάσανο για το παπί. Ο θειος Scrooge έκανε την πρώτη του εμφάνιση στο τεύχος 178 στην ιστορία “Christmas On Bear Mountain”. Ο Barks αρχικά δεν είχε σκοπό να ξαναχρησιμοποιήσει τον χαρακτήρα, σκέφτηκε όμως ότι ο πλούσιος θειος θα ήταν πρώτης τάξης αφορμή για να στείλει τον Donald σε περιπέτειες στις 4 γωνιές του πλανήτη, οπότε αποφάσισε να τον ξαναχρησιμοποιήσει. Η δεύτερη φορά ήταν στο τεύχος 189 στην ιστορία “The Old Castle’s Secret” και από εκεί και πέρα έγινε μόνιμο μέλος της οικογένειας των παπιών.
Ο χαρακτήρας του Σκρουτζ ήταν αρχικά αρκετά διαφορετικός από αυτόν που γνωρίζουμε σήμερα. Στις πρώτες ιστορίες ήταν πολύ πιο σκληρός και καταπιεστικός από τι μετέπειτα. Ήταν όμως ο χαρακτήρας που αναπτύχθηκε πιο πολύ από τους υπόλοιπους από τον Carl Barks. Σιγά σιγά μαλάκωσε, και έγινε πιο προσιτός. Αυτό ξεκινάει από την ιστορία "The Magic Hourglass", του 1950, που είναι κατά γενική ομολογία η ιστορία που ο Σκρουτζ αποκτά πρωταγωνιστικό ρόλο και ο Ντόναλντ πέφτει σε δευτερεύον ρόλο. Από κει και πέρα ο Σκρουτζ ήταν ο κινητήριος μοχλός των μεγάλων περιπετειών των παπιών. Σιγά σιγά αναπτύχθηκε και το παρελθόν του χαρακτήρα ως χρυσοθήρα στην Αλάσκα και άλλες λεπτομέρειες όπως η περιουσία του και το θησαυροφυλάκιο.
Ο χαρακτήρας έγινε πολύ αγαπητός και η εκδοτική εταιρία μαζί με τον Barks αποφασίσανε να του δώσουν το δικό του περιοδικό. Η αρχή έγινε με το Four Color #386 (1952) οπού μπήκε για πρώτη φορά η επικεφαλίδα εξωφύλλου «Uncle Scrooge» με κυρίως ιστορία το "Only a Poor Old Man". 2 Τεύχη μετά, το Uncle Scrooge ήταν ένα ξεχωριστό 3-μηνιαίο κομικ και μαζί με το μηνιαίο Walt Disney’s Comics and Stories ήταν τα πιο δημοφιλή περιοδικά κομικ στην Αμερική με κυκλοφορίες εκατομμυρίων. Ο Barks έγραφε τις δεκασελιδες κωμωδίες του στο WDC&S και τις μεγάλες περιπέτειες στο Uncle Scrooge. Το Four Color (Donald Duck) το ανάλαβαν αργότερα άλλοι σχεδιαστές και η κυκλοφορία του έπεσε.
Η δεκαετία του 50 ήταν το απόγειο της καριέρας του Carl Barks. Οι περισσότεροι αναλυτές πιστεύουν ότι οι καλύτερες ιστορίες γράφτηκαν μεταξύ 1948 – 1956.
Μερικές από τις πιο κλασικές είναι:
•"The Old Castle's Secret", Four Color #189 June 1948
•"Sheriff of Bullet Valley", Four Color #199, October 1948
•"Lost in the Andes", Four Color #223, April 1949
•"A Christmas for Shacktown", Four Color #367, January 1952
•"Only A Poor Old Man", Four Color #386 (Uncle Scrooge #1), March1952
•"The Golden Helmet", Four Color #408, July 1952
•"Back to the Klondike", Four Color #456 (Uncle Scrooge #2), March1953
•"Tralla La", Uncle Scrooge #6, June 1954
•"The Golden Fleecing", Uncle Scrooge #12, December 1955
•"Land Beneath the Ground!", Uncle Scrooge #13, March 1956
•"The Golden River", Uncle Scrooge #22, 1958
Ο Σκρουτζ Μακ Ντακ θεωρήθηκε από πολλούς ως το πρότυπο του καπιταλισμού. Ο Carl Barks είχε μεν συντηρητικές πολιτικές πεποιθήσεις αλλά πάντα έλεγε ότι ο Σκρουτζ έγινε αυτός που έγινε λόγω της σκληρής δουλειάς. Και φυσικά είχε αρκετά ελαττώματα σαν προσωπικότητα που δεν τον έκαναν το ιδανικό role model. Πάντα πίστευε ότι οι χαρακτήρες του με τα προτερήματα και τα ελαττώματα τους, ήταν πολύ πιο ρεαλιστικοί και ανθρώπινοι σε σχέση με τους μονοδιάστατους υπερηρωες της Marvel που αποτελούσαν πρότυπο καλών Αμερικανών.
“I've always looked at the ducks as caricatured human beings. In rereading the stories, I realized that I had gotten kind of deep in some of them: there was philosophy in there that I hadn't realized I was putting in. It was an added feature that went along with the stories. Also, I believe that we should preserve many old ideals and methods of working: honour, honesty, allowing other people to believe in their own ideas, not trying to force everyone into one form. The thing I have against the present political system is that it tries to make everybody exactly alike. We should have a million different patterns. They say that wealthy people like the Rockefellers are sinful because they accumulated fortunes by exploiting the poor. I feel that everybody should be able to rise as high as they can or want to, provided they don't kill anybody or actually oppress other people on the way up. A little exploitation is something you come by in nature. We see it in the pecking order of animals—everybody has to be exploited or to exploit someone else to a certain extent. I don't resent those things.”
Οι ιστορίες του Barks ήταν δημοφιλείς σε μικρούς και μεγάλους. Διάσημοι καλλιτέχνες που μεγάλωσαν με τις ιστορίες του, έδειξαν την επιρροή τους στη δικιά τους τέχνη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι Steven Spielberg και George Lucas που χρησιμοποίησαν σκηνές από ιστορίες του Barks σε ταινίες σαν το Indiana Jones, και έχουν οι ίδιοι δηλώσει ότι το έργο του, τους έχει επηρεάσει γενικότερα.
Επειδή ο Barks δούλευε με χαρακτήρες του Disney δεν του είχε επιτραπεί να υπογράφει την δουλειά του. Όλοι όμως ξεχώριζαν το στυλ του. Το 1970, 4 χρόνια μετά την απόσυρση του Barks από την ενεργό δράση, ένας φαν τον εντόπισε και ζήτησε να του φτιάξει έναν πίνακα με θέμα τα παπιά. Σιγά σιγά, το ίδιο έκαναν και άλλοι και ο Barks δεν προλάβενε να τους ευχαριστήσει όλους. Όταν οι πίνακες του Barks άρχισαν να πωλούνται με τρελά ποσά (250,000 -500,000$) η Disney το πρόσεξε και έκανε χρήση copyright. Τελικά αναγκαστήκαν και τον αποδεχτήκαν ως μια σημαντική φιγούρα για την ιστορία της εταιρίας. Στη δεκαετία του 80 δημιούργησαν την σειρά Ducktales που ήταν εν μέρη εμπνευσμένη από το έργο του δημιουργού.
Όταν έφυγα στην Αγγλία για σπουδές, η μεγαλύτερη ανησυχία μου ήταν ότι θα σταμάταγα να αγοράζω το Κομιξ. Ήξερα όμως ότι οι συλλέκτες κόμικς ήταν πιο καλά οργανωμένοι εκεί και θα είχα την ευκαιρία να εντοπίσω τα σπάνια original τεύχη που έψαχνα. Τελικά όσο σπούδαζα δεν ασχολήθηκα και πολύ, μια που υπήρχε έλλειψη κονδυλιών και ήμουν απλά μεθυσμένος τον περισσότερο καιρό. Ένας φίλος μου που ασχολείτο και αυτός με αυτά, με πήγε σε ένα κινηματογράφο που έπαιζε το End Of Evangelion. Αυτή ήταν η εισαγωγή μου στο σύγχρονο anime. Επειδή είχα τσαντιστεί που δεν κατάλαβα Χριστό από την ταινία, εντόπισα ολόκληρη την σειρά και την είδα σχεδόν μονορούφι. Αυτό ήταν, είχα απλά εθιστεί… Αυτό αναπτέρωσε και το ενδιαφέρον μου για τη συλλογή κόμικς, και όταν έπιασα δουλειά, μεγάλο μέρος του μισθού μου πήγαινε σε anime και σπάνια συλλεκτικά κόμικς. Εντόπισα μερικά ιστορικά τεύχη, και έχω μια αρκετά πλούσια συλλογή με κόμικς του Carl Barks. Η άλλη μου αγάπη ήταν τα Horror comics της E.C από την δεκαετία του 50.
Έχω μοιράσει την συλλογή μου σε τρεις τοποθεσίες για αποφυγή φυσικών καταστροφών. Πριν λίγα χρόνια μεγάλο μέρος των ελληνικών μου κόμικς καταστράφηκαν εξαιτίας κλασσικής ελληνικής «γιατί χτίσανε το ρέμα» πλημμύρας… Γι’αυτό έχω μεγάλη έλλειψη σε Ιταλούς σχεδιαστές. Σίγουρα πάντως τα anime και τα παπιά παίζουν σημαντικό ρόλο στην ζωή μου, και ίσως και στην δική σας!
Το παρακάτω είναι ένα αρκετά ενδιαφέρον trivia που βρήκα στην Wiki:
“A 1949 Donald Duck ten-pager features Donald raising a yacht from the ocean floor by filling it with ping pong balls. In December 1965 Karl Krοyer, a Dane, lifted the sunken freight vessel Al Kuwait in the Kuwait Harbor by filling the hull with 27 million tiny inflatable balls of polystyrene. Although the suggestion is often made, Krøyer denies having been inspired by this Barks story. Some sources claim Krοyer was denied a Dutch patent registration (application number NL 6514306) for his invention on the grounds that the Barks story was a prior publication of the invention. However no definite proof of this story is available. Krοyer later successfully raised another ship off Greenland using the same method, and several other sunken vessels worldwide have since been raised by modified versions of this concept. The television show MythBusters also tested this method and was able to raise a small boat.”
Ο Scrooge είναι ο fav μου από κει μέσα και από τους σχεδιαστές ο Don Rossa(και όχι μόνο για τον Βίο & Πολιτεία, αλλά για το γενικό σχέδιο και ιστορίες) μιας και τον βλέπω σαν "συνεχιστή" του Barks, χωρίς ναι είναι ο μόνος
.
