''O Tezuka ενέπνευσε μια ολόκληρη γενιά mangaka και διαμόρφωσε τον εθνικό διάλογο σχετικά με την ιατρική μεταρρύθμιση στην Ιαπωνία''
Αρθρο του Cian O'Luanaigh
O Osamu Tezuka γεννήθηκε στην πόλη Toyanaka, της Osaka, το 1928. Αν και φοίτησε σε ιατρική σχολή και έγινε εξουσιοδοτημένος ιατρός, επέλεξε να μην εργαστεί ως γιατρός και αντίθετα αφοσιώθηκε στο γράψιμο και σχεδιασμό manga και φτιάχνοντας ταινίες κινουμένων σχεδίων.
Κατά τη διάρκεια της μακράς σταδιοδρομίας του ο Tezuka έγινε μια καθοριστική δύναμη στην διαμόρφωση του είδους, έχοντας δημοσιεύσει περισσότερα από 700 manga με περισσότερες από 150.000 σελίδες στο ενεργητικό του. Οι Πρόωροι χαρακτήρες του Tezuka είχαν μεγάλα μάτια, εμπνευσμένοι από τα αντίστοιχο αμερικανικό cartoon Betty Boop και το Bambi του Disney. Τα μεγάλα μάτια έχουν γίνει από τότε ένα υφολογικό σήμα κατατεθέν ολόκληρου του είδους.
Όπως και αμέτρητους άλλους τίτλους, συμπεριλαμβανομένου του παγκοσμίου φήμης Astro Boy, ο Tezuka δημιούργησε τρία αξιοσημείωτα ιατρικά manga: το Black Jack, το Ode to Kirihito και τον πρόγονο του Tezuka, Dr Ryoan.
Η τελευταία είναι η ιστορία του παππού του Tezuka, γιατρός ενός πολεμιστή Σαμουράι κατά τη διάρκεια της περιόδου Meiji της Ιαπωνίας. Τα άλλα δύο έργα, έντονα επικριτικά για το ιαπωνικό ιατρικό κατεστημένο, έχουν εμπνεύσει μια ολόκληρη γενιά mangaka, καθώς και τη διαμόρφωση του εθνικού διαλόγου σχετικά με την ιατρική μεταρρύθμιση στην Ιαπωνία.
Το Ode to Kirihito δημοσιεύθηκε αρχικά στην Ιαπωνία ως σειρά στο διμηνιαίο περιοδικό Big Comic την περίοδο 1970-1971. Η ιστορία ακολουθεί τον Δρ Kirihito Osanai καθώς αναζητά μια θεραπεία για την απειλητική για τη ζωή (και φανταστική) νόσο Monmow που μετατρέπει τους ανθρώπους σε κυνόμορφα πλάσματα. Όταν ο ίδιος ο Kirihito μολύνεται, ταξιδεύει τον κόσμο συλλογιζόμενος σχετικά με την αποξένωση του και την αναζήτηση για μια θεραπεία. Σε αυτό το έπος των 832 σελίδων, ο Tezuka ασχολείται με την αγωνία και τα ηθικά διλήμματα τόσο των γιατρών όσο και των ασθενών με διαπεραστική διορατικότητα.
"Για τον Tezuka, ένας γιατρός δεν είναι απλά κάποιος που θεραπεύει το σώμα, αλλά κάποιος που εκτιμά την αξία της ζωής, και εμπνέει τους άλλους να την εκτιμούν, εξ ίσου," δήλωνει η Ada Palmer, ιστορικός στο πανεπιστήμιο A & M του Τέξας και μελετητήρια manga. "Στην βουδιστική κοσμολογία του Tezuka όλη η ζωή είναι ιερή και τίποτα δεν είναι πιο πολύτιμο από το να δημιουργείς ή να συνεχίζεις τη ζωή."
Το Ode to Kirihito εκφράζει την απογοήτευση του Tezuka σε αυτό που έβλεπε ως ένα αναποτελεσματικό ιατρικό κατεστημένο. Είναι μία από μια σειρά από ιστορίες κοινωνικής κριτικής που γράφτηκαν από τον Tezuka που είχαν μόνο ένα περιορισμένο αντίκτυπο στο πλαίσιο του γενικού όγκου του έργου του.
Αντίθετα, το ιατρικό manga του Tezuka Black Jack είχε τεράστια επιτυχία από την αρχή της πορείας του στο Weekly Shonen Champion την περίοδο 1973-1984. Στο Black Jack, ο Tezuka απεικονίζει τον γιατρό που θα ήθελε να ήταν εάν είχε συνεχίσει την ιατρική του καριέρα. Ένας εξαιρετικά ταλαντούχος, αλλά χωρίς άδεια χειρουργός, ο Black Jack εκτελεί περίπλοκες εγχειρήσεις σε ανθρώπους και ζώα χρεώνοντας υπέρογκες τιμές για τις υπηρεσίες του.
«Οι εξωφρενικές αμοιβές που χρεώνει είναι μια δοκιμή για να βεβαιωθεί ότι οι ασθενείς του, εκτιμούν πραγματικά το ότι η ίδια η ζωή είναι πιο πολύτιμη από οποιοδήποτε χρηματικό ποσό", δηλώνει ο Palmer. Έχοντας απορριφτεί από την ιατρική κοινότητα, παρέχει κυρίως τις υπηρεσίες του σε εγκληματίες και παρανόμους του περιθωρίου της κοινωνίας. Η σειρά διήρκησε για περισσότερα από 230 κεφάλαια.
Ο Tezuka χρησιμοποίησε την εμπειρία του ως γιατρός για να σχεδιάσει ανατομικά ακριβείς χειρουργικές σκηνές στο Black Jack. Οι πολύ κομψές καρτουνίστικες φιγούρες του τοποθετήθηκαν σε ρεαλιστικά τοπία και σε ιατρικά ακριβείς απεικονίσεις των ιστών του ανθρώπινου σώματος. Αυτή η προσοχή στη λεπτομέρεια τον ξεχώρισε από ό, τι είχε κάνει προηγουμένως , και ενέπνευσε πολλούς άλλους mangaka να ακολουθήσουν το παράδειγμά του.
«Πολλές από τις εγχειρήσεις που εκτελεί ο Black Jack είναι εντυπωσιακές, μερικές φορές αδύνατες, αλλά οι βάσεις που έχει ο Tezuka στην ιατρική σημαίνει ότι σχεδόν πάντα απεικονίζονται πειστικά», δηλώνει ο Paul Gravett, ιστορικός κόμικς και συγγραφέας του Manga: Sixty Years of Japanese Comics.
Πράγματι, υπάρχουν πολλά σημεία στο Black Jack όπου ο Tezuka επέλεξε να απορρίψει την ιατρική αληθοφάνεια. Ο υπεράνθρωπος χειρουργός μπορεί να εκτελέσει πολύπλοκες χειρουργικές επεμβάσεις από μνήμης στο απόλυτο σκοτάδι για παράδειγμα. Σε μία ιστορία ο Black Jack χειρουργεί τον εαυτό του χωρίς αναισθητικό. Παρόλο αυτό το βαθμό ποιητικής άδειας το manga έχει υπάρξει τεράστια επιρροή.
Το Black Jack παραμένει ένα από τα πιο δημοφιλή manga όλων των εποχών στην Ιαπωνία. "Δεν έχω συναντήσει ποτέ κάποιον ιάπωνα που δεν είναι εξοικειωμένος με το Black Jack, ακόμη και σε εκείνους που συνήθως δεν διαβάζουν manga», λέει ο Palmer. "Αν το Astro Boy είναι ο ιαπωνικός Superman, Ο Black Jack είναι ο ιαπωνικός Batman. Όλοι τον γνωρίζουν, ακόμη και άτομα εκτός του χώρου των comics, και όταν οι άνθρωποι τον σκέφτονται, σκέφτονται τη σκληρή κριτική του για τον ιατρικό κόσμο."
Ο Palmer αναφέρει πως αυτός ο χαρακτήρας φέρνει συχνά στην επιφάνεια συζητήσεις σχετικά με την ιατρική μεταρρύθμιση. Η ιατρική ομάδα της Hitachi χρησιμοποίησε την εικόνα του Black Jack στη διαφήμισή τους το 2006, για παράδειγμα, επειδή η εικόνα του είναι συνώνυμο με την καλή ιατρική περίθαλψη.
Ωστόσο, το μήνυμα του Tezuka δεν ήταν πάντα ευπρόσδεκτο. "Υπήρξαν μια σειρά από κεφάλαια του Black Jack που προκάλεσαν παράπονα από την ιατρική κοινότητα της Ιαπωνίας και τα οποία ο Tezuka συμφώνησε να αποσύρει και να μην επιτρέψει να ανατυπωθεί σε μορφή Tankōbon," λέει ο Gravett. Δύο από τις τρείς αυτές «σφραγισμένες ιστορίες ", το κεφάλαιο 41 Vegetable και το κεφάλαιο 58 Seat of Pleasure, οι οποίες ασχολούνται με την φυτική κατάσταση και λοβοτομή αντίστοιχα, θεωρήθηκαν πολιτικά ευαίσθητες και ποτέ δεν αναδημοσιεύθηκαν.
Ο Palmer αναφέρει το Monster του Naoki Urasawa και το Say Hello to Black Jack του Chiho Saito ως παραδείγματα manga εμπνευσμένα από τη σειρά Black Jack. Το τελευταίο είναι ένα αποφασιστικό, ρεαλιστικό πορτρέτο της διαφθοράς και της ανικανότητας στην διαδικασία ειδίκευσης στις ιαπωνικές ιατρικές σχολές.
«Το θέμα του manga είναι στην κυριολεξία ότι κάθε φοιτητής της ιατρικής στην Ιαπωνία ξεκινά την ιατρική σχολή θέλοντας να γίνει o Dr. Black Jack, και στη συνέχεια έχει να αντιμετωπίσει το τραύμα της ανακάλυψης ότι αυτό δεν είναι εφικτό στον πραγματικό κόσμο», αναφέρει ο Palmer. Το manga απεικονίζεται όμορφα με λεπτομερές ιατρικό ρεαλισμό ως φόρος τιμής στον Tezuka.
Στο ίδιο πνεύμα, το Team Medical Dragon του Αkira Nagai και Taro Nogizaka επιτίθεται στη διαφθορά και την ευτελή πολιτική που υπάρχει στο ιαπωνικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Δημοσιευόμενο στην Ιαπωνία στο περιοδικό Big Comic Superior από το 2002, το manga συνδυάζει επεξηγηματικά ιατρικά διαγράμματα με γραφικές απεικονίσεις χειρουργικών επέμβάσεων. Η ιδέα ήταν τόσο επιτυχής που έγινε tv-dorama με την ονομασία Iryu που απέσπασε πολύ καλές κριτικές, όταν προβλήθηκε στην Ιαπωνία μεταξύ 2006 και 2007.
Ο Palmer αναφέρει ότι λόγω του Black Jack του Tezuka, οι άνθρωποι στην Ιαπωνία είναι πολύ πιο ενήμεροι για τα θέμα της ιατρικής διαφθοράς σε σχέση με τις περισσότερες άλλες χώρες.
"Φανταστείτε αν το Batman ήταν σχετικό με την διαφθορά στην ιατρική.", "Όταν μια νέα ταινία βγαίνει, όλοι μιλάνε γι αυτό. Αυτό έχει ένα τεράστιο αντίκτυπο στο πώς οι ιάπωνες σκέφτονται για τους γιατρούς."
Θα είχαμε manga χωρίς Tezuka; Σύμφωνα με Gravett, το ερώτημα "είναι μάλλον σαν να ρωτάς αν θα είχαμε γαλλόφωνα comics χωρίς τον Hergé, ή αμερικανικά comics χωρίς τον Jack Kirby. Ο Tezuka ήταν μια καθοριστική και τεράστια πηγή έμπνευσης για τους mangaka."
Ο Δρ Osamu Tezuka πέθανε σε ηλικία 60 ετών το 1989. Η κληρονομιά του ζει στο έργο των mangaka που συνεχίζουν να σχεδιάζουν ιατρικές ιστορίες. Το Osamu Tezuka Memorial Museum στη Takarazuka παρουσιάζει το έργο ζωής αυτού του δημιουργικού και ταλαντούχου καλλιτέχνη.
